Skip to content

JUAN MANUEL ROCA

Poetyka

Po wypisaniu na kartce słowa kojot
Uważajmy, by ten krwiożerczy wyraz
Nie zawładnął całą stronicą,
Nie schował się za słowem jacaranda
W oczekiwaniu, że wyskoczy słowo zając,
A wtedy on je rozerwie na strzępy.
Żeby temu zapobiec,
Należy podnieść głośny alarm
W chwili, gdy kojot
Przygotowuje starannie zasadzkę.
Niektórzy dawni mistrzowie,
Znający zaklęcia języka,
Radzą skreślić słowo zapałka,
Potrzeć je o słowo kamień
I rozpalić słowo stos,
Żeby go odstraszyć.

 

Czytelnik kamieni

Kamienie:
Krążki wielkiego liczydła,
Skamieliny obłoków, kruchty księżyca.
Sylaby czasu.

Okruchy gwiazdy
Spadłe z ołtarza nieba.
Zanim stał się katedrą,
Wiatrem przyłapanym na gotyckim geście,
Kamień dostąpił chrztu przez rzekę,
Poznał dłuto deszczu.

Czytelnik kamieni
Ogląda ich zaczarowane, niewidome kształty.
Wie, że gdzieś wśród nich
Przebywają bogowie uśpionej krainy.

Czyżby dłoń trafu — Bożego górnika —
Rozstrzygała, który to kamień stanie się więzieniem,
Który kościołem, grobowcem,
A który ścianą płaczu, murem egzekucji?

 

Testament chińskiego malarza

Gdy wstrzemięźliwy Cesarz
Zagroził mi usunięciem z obrazu kaskady
— ustawiczny plusk wody odganiał mu sen,
Jako dobry dworzanin usłuchałem i stonowałem strumień wody.
Natomiast pod rysunkiem czereśni ukryłem
Rechoczącą żabę, którą Cesarz pomylił
Z pulsowaniem swego wzburzonego serca.
Za lnianym parawanem
Namalowałem siebie.
Gdy tylko narysowałem konia,
Następnej nocy spłoszyłem go pędzlem,
Ponieważ nie mogłem słuchać jego rżenia.
Wkrótce wymażę przyciemnioną postać z obrazu,
Moją — Cesarza własnego ciała.
I dowiedzą się, że z tej samej materii
Jest nieobecność człowieka i konia.

 

Ostatni szew na wodzie

Nie da się pocerować wody.
Zapleść w warkocz deszczu.
Namalować jeziora głosów.
Lotosu ciszy.
Piszemy słowo kran,
Zostawiamy je odkręcone
I marzymy
— O, bando naiwniaków! —
Że popłynie rzeką.

 

Monolog tancerki

Teraz jestem kwiatem.
Za chwilę będę kaskadą.
Sekretny ptak dyryguje lotem
Moich stóp zwiewnych na estradzie.
Jeśli nawet pod baletkami
Jest świat stabilny, ja nic o tym nie wiem.
Czy zrozumiecie, jeśli powiem,
Że krople potu są dla mnie cenniejsze
Niż naszyjnik z pereł?
Teraz się iskrzę płomieniem,
Gdy znów jestem sobą,
Gdy ustaje muzyka
I widzę innych, którzy są dla mnie lustrem,
Wzdrygam się na myśl, że byłam kwiatem,
Że byłam kaskadą, że byłam ogniem.

 

wiersz pochodzi z wydanego przez Fundację Literatury imienia Henryka Berezy tomu poetyckiego Juana Manuela Roci Obywatel nocy (2023) w tłumaczeniu Krystyny Rodowskiej

Juan Manuel Roca (ur. w 1946 r. w Medellin) — kolumbijski poeta, prozaik, eseista, komentator kulturalny, krytyk literatury i sztuki. Dzieciństwo spędził w Meksyku i w Paryżu. Krytycy przypisują go do pokolenia „utraconych złudzeń” („generación desencantada”), którego przedstawiciele urodzeni na początku lat 40., debiutowali w latach 70. ubiegłego stulecia. Jego początkom poetyckim patronowali ekspresjoniści niemieccy, przede wszystkim jednak Rimbaud i Lautreamont, surrealiści francuscy i — z rodzimej, latynoskiej tradycji — wielki awangardzista peruwiański lat 20. i 30. XX wieku, Cesar Vallejo. Laureat wielu nagród krajowych i zagranicznych, wśród nich Państwowej Nagrody w dziedzinie Poezji (Kolumbia), nagrody imienia Lezama Limy na Kubie, nagrody Simona Bolivara za książki dziennikarskie. W roku 2014 otrzymał doktorat honoris causa na Universidad Nacional de Colombia. Od dwudziestu pięciu lat prowadzi warsztaty poetyckie w Casa Silva — słynnym na kontynencie latynoamerykańskim Domu Poezji w centrum Bogoty. W Bogocie także wydaje serię poetycką Cuadernos del violinista (Zeszyty skrzypka). Debiutował tomem poezji Memoria del agua (Pamięć wody, 1973). Opublikował wiele tomów poezji i wciąż uzupełnianych wyborów wierszy, m.in.: Cantar de lejania (Hymn dalekich stron, 2005), Las hipotesis de Nadie (Hipotezy Nikogo, 2006), Temporada de estatuas (Sezon pomników, 2010), De parte de la noche (Przekaz nocy, który przyniósł mu prestiżową nagrodę hiszpańskiego wydawnictwa Visor publikującego najświetniejszych poetów Hiszpanii i Ameryki Łacińskiej, 2012) i Silabario del camino (Abecadło przydrożne, 2016). Jego wiersze i całe tomy poezji były tłumaczone na: angielski, arabski, chiński, francuski, grecki, holenderski, japoński, niemiecki, portugalski, rosyjski, rumuński, szwedzki i włoski. Jako prozaik jest autorem m.in. zbioru opowiadań Las plagas secretas y otros cuentos (Sekretne plagi i inne opowiadania, 2001) oraz powieści Esa mala costumbre de morir (Ten niedobry zwyczaj umierania, 2003). Opublikował kilka książek eseistycznych, m.in.: Museo de encuentros (Muzeum spotkań, 1995), La violencia y los poetas colombianos del siglo XX (Poeci kolumbijscy XX wieku wobec przemocy, 2007).

Krystyna Rodowska — poetka, eseistka, tłumaczka literatury francuskiej i hiszpańskojęzycznej, głównie poezji. Absolwentka filologii romańskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Współpracuje z „Literaturą na Świecie” od początku istnienia pisma, gdzie w latach 1979-1993 była etatowym redaktorem w dziale hiszpańskojęzycznym. Laureatka nagrody ZAIKS-u za wybitne osiągnięcia w zakresie przekładów z literatur: francusko- i hiszpańskojęzycznych (2005), za wkład w odkrywanie i promowanie w Polsce poezji francuskiej, otrzymała Oficerski Order Literatury i Sztuki, przyznany przez Minister Kultury Francji Fleur Pellerin (2015), a za całokształt twórczości srebrny medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2016). Jest członkiem współzałożycielem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, PEN-clubu, ZAIKS-u, oraz organizacji Poetas del Mundo („Poeci świata”). Redaktorka antologii (we własnym wyborze, przekładach i opracowaniu krytycznym): 14 poetów francuskich. Na szali znaków (2008) i 15 poetów latynoamerykańskich. Umocz wargi w kamieniu (2011; Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej, wrzesień 2011). W roku 2018 ukazał się jej przekład pierwszego z siedmiu tomów arcydzieła Marcela Prousta W poszukiwaniu utraconego czasu, za który uzyskała nominację do Nagrody Boya-Żeleńskiego (2019). Jej wiersze przetłumaczono na: angielski, arabski, czeski, francuski, hebrajski hiszpański, litewski, łotewski, rosyjski, rumuński, słowacki i publikowane w antologiach i pismach literackich tych krajów. Opublikowała tomy poetyckie: Gesty na śniegu (1968), Stan posiadania (1981), Nuta przeciw nucie (1993), Szelest, półmrok, sens (1995), Na dole płomień, w górze płomień (1996; wyróżnienie Fundacji Kultury), Bliżej nagości (2002), Abajo fuego, arriba fuego (wybór w języku hiszpańskim; tłum. Gerardo Beltran, Kuba 2010), Vers le Nu (wybór poezji w języku francuskim; tłum. Bernard Noël; Francja 2012), Wiersze przesiane 1968-2011 (2012), Jest się czymś więcej (2017), Nic prócz O. Wiersze z lat 1968-2018 (2019), Cudze Moje wiersze (2021).

aktualności     o e-eleWatorze     aktualny numer     archiwum     spotkania     media     autorzy e-eleWatora     bibliografia     

wydawca     kontakt     polityka prywatności     copyright © 2023 – 2024 e-eleWator . all rights reserved

zachodniopomorski miesięcznik literacki e-eleWator

copyright © 2023 – 2024 e-eleWator
all rights reserved

Skip to content