Wstyd rzeczy i optymizm Miłosza

Przeglądam dwa ostatnie numery „Toposu”,
wydają mi się dosyć monotonne, choć muszę oddać
sprawiedliwość Krzysztofowi Kuczkowskiemu,
który od dwudziestu pięciu lat trzyma to pismo
w ryzach, zresztą nie czarujmy się, świat sobie
doskonale poradzi bez czasopism literackich

i bez poetów, ostatnio wróciłem do Schulza
i niektórych rzeczy Gombrowicza, ich lektura
sprawiła mi przyjemność, bo oni są niepowtarzalni,
śmiali i nowatorscy, choć zdaję sobie sprawę,
jak anachronicznie brzmią te słowa teraz,
na początku dwudziestego pierwszego wieku,

za to przez Ulissesa przebrnąłem z trudem,
ale z przekorną poznawczą satysfakcją,
bo powinniśmy podpatrywać mistrzów,
choćby nas dręczyli i denerwowali, teraz
na półce czeka nowe tłumaczenie Prousta,
Krysia Rodowska zmieniła nawet tytuł

na W poszukiwaniu utraconego czasu,
bo utrata jest czymś znacznie dotkliwszym
niż pospolita strata, mówię wam, świat jest
pełen symboli i chciałbym w tym miejscu
wspomnieć o pacjentach klinik psychiatrycznych,
emerytach i rencistach, wolnych i solidarnych,

nieubezpieczonych leśnych dziadkach
i zabezpieczonych młodych małżeństwach,
ale nie zrobię tego, bo myśl nie może uciekać
tam i siam, a usta nie powinny być pełne
karkołomnych metafor, a to w jedną stronę,
to w drugą, więc las rąk lub ściana płaczu,

ryzykowne są dopełniaczówki, ale te się dobrze
w języku przyjęły, mimo że są do bólu banalne
i miliony razy nadużywane, przechodzę zatem
znowu do „Toposu” i Nieukończonej elegii
Rilkego w przekładzie Andrzeja Lama,
poeta wraca w niej do motywu dzieciństwa,

które jest nam pomocne w różnych kolejach
losu, do samego kresu, bo „nieprzerwanie
czuwa nad sercem”, Rilke tej elegii poniechał
i ostatnie jej sześć wersów to zaledwie szkic,
który kończy się tajemniczą wizją:
„o żadnej rzeczy nic – – patrz, jak rzeczy

wstydzą się za nie”, wstyd rzeczy, a to dobre,
na przykład wstyd książek za swoich czytelników,
nie mówiąc już o autorach i wydawcach,
„Ale książki będą na półkach, dobrze urodzone,
Z ludzi, choć też z jasności, wysokości”,
ach ten Miłosz i jego boski optymizm

[z cyklu „Bez kropki”]